ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ

Στη μνήμη του καθηγητή Ιωάννη Φουντούλη[1]

                                                            Του Κωνσταντίνου Κουτούμπα,

Θεολόγου

Στις 24 Ιανουαρίου του 2007 αναχώρησε για την καλιά των Αγγέλων ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής σχολής Θεσσαλονίκης Ιωάννης Φουντούλης. Ο αείμνηστος καθηγητής υπήρξε από τους κορυφαίους θεολόγους των τελευταίων ετών στον τομέα της Λειτουργικής, διακρινόμενος για το ήθος του, την επιστημονική του ευσυνειδησία, την ενδελεχή μελέτη της χειρογράφου παραδόσεως, το εύρος των γνώσεών του, την απλότητα και την πατρική αγάπη προς τους μαθητές του. Η εξόδιός του έλαβε χώρα την επομένη της εκδημίας του στην Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης, κατά την οποία προεξήρχε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος και συμμετείχαν ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, αρχιερείς και ιερείς, ενώ παρέστησαν ο κοσμήτωρ της θεολογικής Σχολής, συνάδελφοί του καθηγητές, πλήθος μαθητών του, γνωστών και φίλων του που προσευχήθηκαν για την ανάπαυση της ψυχής του.

Ο μακαριστός Ιωάννης Φουντούλης υπηρέτησε την επιστήμη για τριάντα και πλέον έτη. Το 1961 διορίστηκε βοηθός στην έδρα της Λειτουργικής και Ομιλητικής, το 1963 διδάκτωρ και επιμελητής. Το 1966 εξελέγη υφηγητής και εντεταλμένος υφηγητής, ενώ το 1969 τακτικός καθηγητής έως το 1996. Διετέλεσε Κοσμήτωρ της Θεολογικής σχολής, πρώτος πρόεδρος του τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας και Συγκλητικός. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνωρίζοντας το πολυσχιδές έργο του τον τίμησε με το οφφίκιο του Άρχοντος Χαρτουλαρίου. Ως Διευθυντής του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών από το 1989 συνέβαλε καθοριστικά στην καταγραφή, έρευνα και μελέτη των λειτουργικών χειρογράφων του Αγίου Όρους.  

            Ο ίδιος εργάστηκε ακούραστα για την προβολή της Λειτουργικής μας Παραδόσεως τόσο στα πλαίσια της Θεολογικής σχολής όσο και στο χώρο της Εκκλησίας, σύμφωνα με το λόγιο του Αποστόλου Παύλου ‘‘οὐ γάρ ἐστιν ἀκαταστασίας ὁ Θεὸς’’(Α΄. Κορ. 14, 33), ‘‘πάντα εὐσχημόνως καὶ κατὰ τάξιν γινέσθω’’(Α΄. Κορ. 14, 40). Είχε τον τρόπο να εμπνεύσει στους φοιτητές την αγάπη για τη λατρεία και την ενασχόληση με τη λειτουργική γενικότερα. Για αυτό και οργάνωσε την λειτουργική αγωγή των φοιτητών του με κέντρο πάντοτε το Ναό της Θεολογικής Σχολής και συγκεκριμένο ετήσιο πρόγραμμα Ακολουθιών. Ακόμη οργάνωσε πλήθος επισκέψεων εκπαιδευτικού χαρακτήρα σε ορθόδοξες Ιερές Μονές και Ναούς της Ελλάδος, καθώς και σε ναούς άλλων δογμάτων(Ρωμαιοκαθολικών, Αρμενίων κ.λ.π.).

Παράλληλα οραματίστηκε την αναζωπύρωση της θείας Λατρείας και συνέβαλε στην προώθηση της ενεργού συμμετοχής του λαού σε αυτή. Καρπός της προσπάθειας αυτής υπήρξαν οι ‘‘λειτουργικές απαντήσεις’’ που δημοσιεύονταν στο περιοδικό Εφημέριος από τον Ιούνιο του 1964 και εκδόθηκαν σταδιακά σε πέντε τόμους από την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Πρόκειται για απαντήσεις σε λειτουργικές απορίες ιερέων όλης της Ελλάδος, στις οποίες απαντούσε ύστερα από κοπιώδη μελέτη των πηγών, συγκριτική μελέτη των χειρογράφων, επιστημονική ευσυνειδησία και σεβασμό στην εκκλησιαστική παράδοση. Με το έργο του αυτό καταξιώθηκε ως ο Λειτουργιολόγος της Εκκλησίας, σφραγίζοντας τη θεολογική, επιστημονική και Εκκλησιαστική του παρουσία.

Ακόμη, εργάστηκε στην οργάνωση, συμμετοχή και στήριξη Λειτουργικών Συνεδρίων στην Ι. Μητρόπολη Δράμας (περί τα δέκα συνέδρια), στα τρία αγιολογικά συνέδρια που έλαβαν χώρα στην πατρίδα του Μυτιλήνη καθώς και στα επτά Συνέδρια της Ειδικής Επιτροπής Λειτουργικής αναγεννήσεως της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Ειδικά ο πνευματικός κόσμος της Σκιάθου οφείλει πολλά στον Ιωάννη Φουντούλη καθώς χάρη στις συντονισμένες προσπάθειές του εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1994 το ‘‘Τυπικό’’ του μακαριστού παπα-Γιώργη Ρήγα, εγκαινιάζοντας μια νέα σειρά υπό το όνομα Λειτουργικά στις εκδόσεις του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών. Ακολούθως επιμελήθηκε και την επανέκδοση των ‘‘Ζητημάτων Τυπικού’’ το 1999, που αποτελείται από συλλογή άρθρων του παπα-Γιώργη εμπλουτισμένη με επιπλέον ανέκδοτα κείμενά του.

Ο μακαριστός Ιω. Φουντούλης θαύμαζε το συγγραφικό έργο του μακαριστού παπα-Γιώργη και για αυτό στον πρόλογο του Τυπικού τον αποκαλεί ‘‘συνεχιστή και πνευματικό απόγονο των κολλυβάδων Φιλοκαλικών Πατέρων’’[2], ‘‘λογιώτατο και ευλαβέστατο κληρικό, διάδοχο και συνεχιστή της ακριβεστάτης λειτουργικής παραδόσεως[3]’’. Για αυτό και τον τοποθετεί στη μεγάλη χορεία των εκκλησιαστικών πατέρων, ανάμεσα στους Φιλόθεο Κόκκινο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και Συμεών Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, οι οποίοι υπήρξαν καταγραφείς της λατρευτικής παραδόσεως της εποχής τους σε μια προσπάθεια αποτροπής των νεωτερισμών και των συντμήσεων που προκλήθηκαν από αμέλεια ή εξ ανάγκης, έχοντας βέβαιη πίστη ότι εκδίδοντας τα βιβλία του παπα-Γιώργη Ρήγα θα συνετέλει στην διέγερση ‘‘του ενδιαφέροντος των αρμοδίων και των μετ’ αγάπης και φόβου Θεού περί της ακριβούς τάξεως της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας μεριμνώντων’’.

Ο μακαριστός Ιωάννης Φουντούλης άφησε πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό και πνευματικό έργο όσον αφορά την ορθόδοξη λατρεία και συνετέλεσε στην αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για την εκκλησιαστική παράδοση.

Να είναι η μνήμη του αιωνία.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Ο Άγιος Νικήτας, τεύχος 194, Ιανουάριος 2007

Τυπικόν, Λειτουργικά Βλατάδων Α΄, έκδ. «Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών», Θεσσαλονίκη 1994.

Ζητήματα Τυπικού, Λειτουργικά Βλατάδων Β΄, έκδ. «Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών», Θεσσαλονίκη, ^Β1999.

---

[1] . Οι πληροφορίες προέρχονται από το άρθρο του καθηγητή Π. Σκαλτσή ‘‘Ο Άγιος Νικήτας’’, τεύχος 194, Ιανουάριος 2007.

[2] . Ζητήματα Τυπικού, Λειτουργικά Βλατάδων Β΄, έκδ. «Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών», Θεσσαλονίκη  ^Β1999, σ. 9.

[3] . Τυπικόν, Λειτουργικά Βλατάδων Α΄, έκδ. «Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών», Θεσσαλονίκη 1994, σ. 8.